آیین سنتی علم‌بندی در اشکور، جلوه‌ای از عشق، ایمان و هویت دینی
کیمیای شمال/ رودسر – مردم دیار اشکور از توابع گیلان، با فرارسیدن ماه محرم، دل‌های خود را با عزای حسینی گره می‌زنند و با آیین دیرینه «علم‌بندی»، وفاداری‌شان را به سیره اهل بیت (ع) به تصویر می‌کشند.
روایت محرم از دل کوهستان‌های گیلان
– زهرا پرنیا: با آغاز ماه محرم گوشه‌گوشه گیلان، به ویژه در منطقه کوهستانی و مذهبی اشکور، حال و هوای خاصی به خود می‌گیرد.
اهالی این منطقه، با نغمه‌های عزاداری، اشک‌های بی‌ریا، و آیین‌هایی برگرفته از فرهنگ دینی و قومی، به استقبال ماه سوگواری امام حسین (ع) می‌روند.
یکی از آیین‌های اصیل و ریشه‌دار این دیار، «علم‌بندی» است که جایگاه ویژه‌ای در قلب و ذهن مردم دارد.
علم؛ نماد ایستادگی سپاه حق
در باور مردم اشکور، علم نشانه‌ای از وفاداری به راه حق و پرچم شجاعت حضرت عباس (ع) است.
وقتی علم در میدان عزاداری برافراشته می‌شود، پیام آن روشن است: ما هنوز ایستاده‌ایم، ما راه حسین (ع) را رها نکرده‌ایم.
علم معمولاً چوبی بلند است با ارتفاعی حدود پنج تا شش متر که در رأس آن پنجه‌ای فلزی (غالباً از جنس برنج) نصب می‌شود.
پارچه‌های رنگین و مشکی که بر علم بسته می‌شود، هرکدام حامل مفهومی عمیق هستند:
سبز: مظلومیت، معنویت و محبوبیت امامان معصوم (ع)
قرمز: نماد خون، شهادت و فریاد مظلومیت
سفید: بیانگر پاکی، نورانیت و حق‌طلبی اهل بیت (ع)
شبی که اشک و نذر با پارچه‌ها گره می‌خورند
مراسم علم‌بندی معمولاً در یکی از شب‌های دهه اول محرم برگزار می‌شود. مردم پس از نماز مغرب و عشاء، با شور خاصی در مسجد محل یا حسینیه گرد هم می‌آیند.
مراسم با تلاوت قرآن، قرائت زیارت عاشورا، مرثیه‌سرایی و ذکر مصیبت آغاز می‌شود.
در ادامه، سادات و بزرگان محلی علم را در میان جمع قرار داده و با احترام، نذرهای مردم را به آن می‌بندند.
هر کسی که حاجتی دارد، تکه‌ای پارچه، معمولاً به رنگ سبز، به نشانه دعا و تمنای خود بر علم می‌آویزد. برخی از این پارچه‌ها نیز برای تبرک نزد خانواده‌ها نگهداری می‌شوند.
صدای مردم | گفتگو با یکی از خادمان آیین علم‌بندی
خادم، حاج عبدالله فنایی از معتمدین و خادمان قدیمی آیین علم‌بندی در یکی از روستاهای اشکور، در گفتگو با خبرنگار می‌گوید: برای ما علم فقط یک شی‌ء فیزیکی نیست؛ پرچم غیرت حضرت عباس (ع) است. وقتی علم را بلند می‌کنیم، انگار بار مسئولیت یک ملت روی دوش‌مان است. هر پارچه‌ای که مردم می‌بندند، پُر از اشک و امید است. بعضی‌ها با دل شکسته می‌آیند، بعضی‌ها با زبان روزه.
او با صدایی بغض‌آلود ادامه می‌دهد:یادم هست زنی چند سال پیش پارچه‌ای بست و گفت بچه‌اش گم شده. سال بعد برگشت با همان پسر. علم را بوسید، گریه کرد و یک پارچه جدید بست؛ این‌بار برای شکر.
آیینی زنده، فرهنگی ماندگار
علم‌بندی در اشکور نه‌تنها مراسمی مذهبی، بلکه بازتابی از هویت فرهنگی، اجتماعی و دینی مردمان این دیار است. آن‌ها با زبان اشک و نماد علم، به جهانیان نشان می‌دهند که یاد و راه امام حسین (ع) فراموش‌نشدنی است.
در روزگاری که برخی سنت‌های معنوی و آیینی در سراسر جهان رو به فراموشی می‌روند، مردم اشکور با دستانی پُر از عشق و دل‌هایی سرشار از ایمان، همچنان پرچم عزای حسینی را برافراشته نگاه داشته‌اند. آیین علم‌بندی، سندی است بر پایداری ملتی که دین را در عمل پاس داشته‌اند، نه فقط در شعار.
پایان سخن
علم که برافراشته می‌شود، دل‌ها می‌لرزد. این لرزش، نه از ترس، بلکه از عشق است. عشقی به پرچمدار وفاداری، حضرت عباس (ع)، و به راهی که با خون و اشک مقدس شده است.
اشکور، با همان کوه‌های سخت و مردمانی نرم‌دل، هر ساله در محرم، به قطعه‌ای از کربلا تبدیل می‌شود؛ جایی که علم هنوز برافراشته است، و عشق هنوز زنده.
