کیمیای شمال – معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ضمن تشریح تفاوت‌های آنفلوآنزا و سرماخوردگی، درعین حال تاکید کرد که با توجه به اینکه عامل بیماری‌های آنفلوانزا و سرماخوردگی ویروس است، آنتی بیوتیک‌ها هیچ تاثیری روی این بیماری‌ها ندارند.
دکتر بابک عشرتی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه آنفلوانزا یک بیماری ناشی از ویروس‌های آنفلوانزا است، گفت: این ویروس‌ها باعث آلودگی دستگاه تنفسی بسیاری از حیوانات، پرندگان و انسان می‌شوند. آنفلوانزای انسانی بیماری به شدت واگیرداری است و معمولا به وسیله سرفه و عطسه یک فرد بیمار منتشر می‌شود.
تفاوت آنفلوآنزا و سرماخوردگی
وی با تاکید بر اینکه آنفلوآنزا با بیماری سرماخوردگی متفاوت است، توضیح داد: آنفلوانزا و سرماخوردگی هر دو بیماری‌های مربوط به سیستم تنفسی هستند، اما توسط ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شوند. آنفلوانزا به دلیل آلودگی همه قسمت‌های سیستم تنفسی به ویروس ایجاد می‌شود. سیستم تنفسی درگیر در آنفلوانزا شامل بینی، گلو، مجاری تنفسی و حتی ریه است.
وی افزود: اما ویروس سرماخوردگی اغلب باعث ایجاد عفونت در سیستم تنفس فوقانی می‌شود که شامل بینی و گلو می‌شود. اهمیت آنفلوانزا در سرعت انتشار بیماری، وسعت و تعداد مبتلایان و شدت عوارض آن است.
آنفلوانزا نسبت به سرماخوردگی باعث ایجاد حالات بسیار شدیدتر بیماری می‌شود.
آنفلوانزا باعث ایجاد علائمی نظیر تب بالا، بدن درد، خستگی و علائمی است که به ندرت در سرماخوردگی مشاهده می‌شود.
۴ گونه ویروس آنفلوآنزا
عشرتی با بیان اینکه تاکنون چهار گونه ویروس آنفلوانزا شناسایی شده است، گفت: این چهار نوع شامل A-B-C-D است که نوع A ویروس آنفلوانزا باعث بیماری در انسان و حیوان می‌شود.
داده‌های تاریخی بیانگر خطر انتقال آنفلوانزا بین حیوانات و انسان و توانایی بالقوه ایجاد خطر پاندمی با این نوع ویروس است. همچنین نوع B ویروس آنفلوانزا در جامعه انسانی در گردش است و عامل اپیدمی‌های فصلی می‌شود.
او درخصوص دو نوع دیگر ویروس آنفلوآنزا، تصریح کرد: نوع C ویروس آنفلوانزا می‌تواند هم انسان و هم خوک را آلوده کند اما به طور کلی منجر به بیماری متوسط شده و به ندرت گزارش می‌شود. نوع D ویروس آنفلوانزا نیز به طور اولیه گاو را آلوده می‌کند و مشخص نشده است که می‌تواند سبب آلودگی یا بیماری در انسان شود.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه همه ویروس‌های آنفلوانزا از نظر ژنتیکی ناپایدار هستند، اظهار کرد: همین مسئله احتمال تغییر را مطرح می‌کند و جهش ژنتیکی در طول زمان رخ می‌دهد.
آثار واکسیناسیون بر پیشگیری از ابتلا به بیماری
عشرتی با تاکید بر اینکه در حال حاضر موثرترین راه پیشگیری از بیماری و دفع کردن شدت بیماری انجام واکسیناسیون و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی است، گفت: پاندمی آنفلوانزا زمانی که ویروس جدید آنفلوانزا توانایی کافی و پایدار انتقال انسان به انسان را کسب کند، می‌تواند رخ دهد و به دنبال آن به صورت جهانی گسترش یابد.
پاندمی‌های آنفلوآنزا از کدام نوع است؟
وی افزود: تاکنون پاندمی‌های آنفلوانزا فقط توسط زیرگونه‌های جدید نوع A ویروس ایجاد شده‌اند زیرا بدن انسان به آن ایمنی نداشته و معمولا بیماری حاصل از آن بسیار شدید است.
داده‌های تاریخی بیانگر وقوع کلیه پاندمی‌های آنفلوانزا با منشاء حیوانات است. آنفلوانزای حیوانی زمانی که انسان توسط ویروس‌های آنفلوانزای در گردش حیوانی آلوده شود به وقوع می‌پیوندد. آلودگی انسانی به طور اولیه توسط تماس مستقیم با حیوان آلوده یا محیط آلوده خطر ایجاد شدن دارد.
اهمیت آنفلوآنزای پرندگان
وی با بیان اینکه آنفلوانزا علاوه بر انسان در گونه‌های مختلف پرندگان و بسیاری از پستانداران از جمله اسب و خوک و گربه‌سانان نیز مشاهده می‌شود، ادامه داد: ولی به دلیل امکان پرواز در پرندگان و تنوع سوش‌های ویروس آنفلوانزای مشاهده شده در پرندگان و خطر انتقال آن به انسان و اثبات بروز پاندمی‌های قبلی با منشاء این ویروس‌ها، آنفلوانزای پرندگان اهمیت بیشتری دارد.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه آنفلوانزای پرندگان در اثر عفونت ناشی از برخی از سویه‌های نوع A آنفلوآنزا ایجاد می‌شود، گفت: به نظر می‌رسد کلیه پرندگان نسبت به این بیماری حساس بوده ولی میزان حساسیت آنها ممکن است متفاوت باشد. طیف علائم بالینی در پرندگان مختلف متفاوت است اما قادر به ایجاد بیماری خفیف تا بسیار شدید، مسری و کشنده است.
وی افزود: همچنین مشخص شده است که پرندگان دریایی و مخصوصاً اردک‌های وحشی و اردک سانان، مخازن طبیعی این ویروس‌ها بوده و در مقابل ابتلا به بیماری شدیداً مقاوم‌اند و از طرفی پرندگان اهلی و از جمله مرغ‌ها و بوقلمون‌ها بویژه در مقابل اشکال همه‌گیر و سریعاً کشنده بیماری، حساس هستند.
به گفته وی، حدود ۱۶ زیرگونه از ویروس‌های شناخته شده آنفلوانزا قادر به ایجاد بیماری در پرندگان بوده و پرندگان به عنوان مخازن این ویروس‌ها به حساب می‌آیند.
وی با تاکید بر اینکه تماس مستقیم یا غیرمستقیم پرندگان اهلی با پرندگان مهاجر آبزی، یکی از علل شایع وقوع همه‌گیری آنفلوانزا در بین پرندگان اهلی به حساب می‌آید، توضیح داد: در این بین مراکز فروش پرندگان زنده نیز نقش مهمی در انتشار همه‌گیری ایفا می‌کنند.
از طرفی قرنطینه کردن مرغداری‌های آلوده و معدوم کردن پرندگان بیمار یا تماس یافته، جزو اقدامات کنترلی استاندارد برای جلوگیری از انتشار به سایر مرغداری‌ها در سطح یک کشور به حساب می‌آید.
عشرتی تاکید کرد: این ویروس‌ها معمولاً از قابلیت سرایت بالایی برخوردار بوده و به سرعت به مرغداری‌های دیگر نیز منتشر می‌شوند و علاوه بر اینها ممکن است به صورت مکانیکی و توسط وسایل و تجهیزات، غذاها، قفسه‌ها و لباس‌های آلوده نیز انتشار یابند و همه‌گیری‌هایی ایجاد کنند و در صورت عدم اجرای اقدامات کنترلی فوری و مراقبت دقیق به مدت چندین سال ادامه یابند.
خطر ترکیب آنفلوآنزای پرندگان با ویروس‌های آنفلوآنزای انسانی
وی با اشاره به اینکه ویروس آنفلوآنزای پرندگان می‌تواند انسان را نیز آلوده کند و موجب بیماری شدید با میزان مرگ بالا شود، گفت: آنفلوانزای پرندگان این توانایی را دارد که خود را با انسان تطبیق دهد و به عنوان یک عامل بالقوه بیماری‌زا برای انسان مطرح شود یا با سایر ویروس‌های آنفلوانزای انسانی ترکیب و موجب پدیدار شدن یک عامل بیماری‌زا با توانایی ایجاد پاندمی شود.
علائم آنفلوآنزا را بهتر بشناسید
او درباره علائم اولیه آنفلوانزا در انسان‌ها، توضیح داد: تب، سردرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، گلودرد و سرفه از علائم بیماری است. سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می‌یابد ولی سایر نشانه‌های بیماری بعد از ۲ تا هفت روز خود به خود بهبود پیدا می‌کند.
دفع ویروس معمولا بین سه تا پنج روز بعد از بروز نشانه‌های بیماری و در کودکان تا هفت روز ادامه خواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه افراد در صورت ابتلا به آنفلوانزا بهتر است در منزل بمانند و تا زمانی که تب‌شان قطع نشده از منزل بیرون نیایید، اظهار کرد: معمولا یک روز پس از قطع تب، بیماری قابل سرایت نیست و افراد می‌توانند به کار خود بازگردند.
ماندن در خانه و استراحت نه تنها مانع از انتشار ویروس می‌شود بلکه به فرد کمک می‌کند سریع‌تر بهبود یابد.
تاثیر مناسب دارو در ۴۸ ساعت اول بروز علائم
عشرتی با ذکر این نکته که بهبودی آنفلوانزا نیازمند گذر زمان و گذشتن طول دوره بیماری است، گفت: اما راه‌های مختلفی برای بهبود علائم وجود دارد؛ برخی داروهای تجویزی ضد ویروس می‌توانند دوره بیماری را کوتاه‌تر کنند البته به شرط آنکه به محض شروع علائم مصرف شوند. این داروها در صورتی تاثیر مناسب دارند که در طی ۴۸ ساعت اول بعد از شروع علائم مصرف شوند.
وی افزود: علاوه بر این سایر داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک نیز می‌توانند به بهتر شدن علائم کمک کنند. مثلا استفاده از داروهای تب بُر، مسکن، ضد احتقان و آبریزش بینی و داروهای مناسب برای سرفه به کاهش علائم کمک می‌کنند.
لازم به ذکر است که این داروها آنفلوانزا را درمان نمی‌کنند بلکه باعث بهبود نسبی و کنترل برخی علائم آن می‌شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها؛ بی‌تاثیر در درمان آنفلوآنزا
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، تاکید کرد: با توجه به اینکه عامل بیماری‌های آنفلوانزا و سرماخوردگی ویروس است، آنتی بیوتیک‌ها هیچ تاثیری روی این بیماری‌ها ندارند.
اگر بیماری شروع به بهبود کرده ولی ناگهان مجدداً عود کند احتمالا فرد دچار عفونت باکتریایی شده است. در این هنگام باید با مراجعه به پزشک در صورت نیاز برای درمان عفونت باکتریایی، آنتی بیوتیک مصرف کنید.
وی افزود: بروز علائمی همچون مشکل و سختی در نفس کشیدن، تب پایدار، استفراغ، بلع دردناک، سرفه و سردرد پایدار ممکن است بیانگر مشکلات جدی مانند پنومونی باشد؛ بنابراین در صورت بروز این علائم باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
خطر آنفلوآنزا برای چه کسانی بیشتر است؟
او با تاکید بر اینکه ویروس آنفلوانزا می‌تواند باعث عفونت ریه‌ها شده و مشکلی جدی مثل پنومونی ایجاد کند، تصریح کرد: افراد دچار ضعف سیستم ایمنی، سالمندان، خانم‌های باردار، نوزادان و کسانی که به بیماری‌های مزمن دچار هستند بیش از سایرین در معرض عوارض خطرناک ناشی از آنفلوانزا قرار دارند.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در ادامه صحبت‌هایش درباره واکسیناسیون آنفلوآنزا به ایسنا اظهار کرد: واکسن آنفلوانزا از ویروس غیرفعال تولید شده و باعث ابتلا به آنفلوانزا به علت تزریق آن، نمی‌شود.
البته به دلیل پاسخ ایمنی بدن به واکسن ممکن است علائمی مانند بدن درد خفیف و یا تب مختصری در فرد ایجاد شود.
وی همچنین درباره افرادی که لازم است جهت تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام کنند، گفت: به طور کلی واکسن آنفلوانزا جهت گروه‌های در معرض خطر که ابتلا به آنفلوانزا در آنان با عواقب سنگین‌تری همراه است و گروه‌های در معرض تماس که به دلیل مشاغل خاص بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند، تجویز می‌شود.
