کیمیای شمال – جنگل های ۵۰ میلیون ساله هیرکانی استان گیلان که متعلق به دوره سوم زمین شناسی و بازمانده عصر یخبندان می باشند ؛ در سایه ضعف قوانین حفاظتی ، کمبود نیروهای محافظ جنگل و به دنبال آن قاچاق چوب در چالشی اساسی قرار گرفته اند که در سال‌های اخیر نیازی مبرم به بازنگری در ماده های ۴۲ و ۴۸ قوانین حفاظت از اراضی جنگلی و مرتعی که سهل گیری را برای قاچاقچیان چوب از بین می برد ایجاد شده است.
به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان به نقل از پایگاه خبری ساعت رویدار، جنگل های هیرکانی که از نوار خزری تا کوه های البرز کشیده شده و ۵ استان کشور را سبزپوش کرده است ؛ سهم استان گیلان از این الماس های سبز بالغ بر ۵۶۴ هزار هکتار است.
از سال ۹۶ دولت به خیال اجرای طرح تنفس جنگل خواست تا ممنوعیت بهره برداری از عرصه های جنگلی را به اجرا در بیاورد تا در سایه آن جنگل ها دوباره احیا شوند، اما متاسفانه می بینیم که با وجود کوتاه شدن دست بهره برداران رسمی از برداشت های جنگلی همچنان شاهد دست برد قاچاقچیان و سارقین درختان با ارزش هیرکانی در حوزه جنگل های شمال و گیلان هستیم و این اتفاقات در سایه ضعف قوانین ۴۲ و ۴۸ حفاظت از اراضی جنگلی و مرتعی رخ می دهد.
براساس ماده ۴۲ حفاظت از اراضی جنگلی که جریمه لحاظ شده را بر چوب بریده شده و رها شده در عرصه جنگلی لحاظ می کند در یک سال گذشته یعنی بازده زمانی تیر ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲ در استان گیلان بیش از حدود ۱۹۶۴ متر مکعب چوب از قاچاقچیان در اراضی جنگلی ضبط شده است
براساس ماده ۴۸ حفاظت از جنگل ها نیز که حمل هرگونه چوب آلات قاچاق و بدون مجوز از منابع طبیعی را ضبط می کند در یک سال گذشته تا به اکنون یعنی همین بازده زمانی بالا چیزی حدود ۱۷۴۶ متر مکعب چوب قاچاق در استان گیلان کشف و ضبط شده است.
در این خصوص مازیار رضوی ؛ سرپرست اداره منابع طبیعی استان گیلان در گفت و گو با” پایگاه خبری ساعت رویداد ” با اشاره به تایید موارد فوق گفت در طی بازده زمانی تیر ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲ حدود ۲ هزارو ۵۲۰ قاچاقچی چوب دستگیر و راهی مراکز قضایی شده اند.
وی به تعداد پرونده های تشکیل شده هم اشاره کرد و افزود در قالب ماده ۴۲ حدود ۴۴۴ پرونده و در قالب ماده ۴۸ حدود ۲ هزار و ۱۶۳ پرونده برای قاچاقچیان چوب در همین بازده زمانی در استان تشکیل شده است.
سرپرست منابع طبیعی استان گیلان با اشاره به کمبود نیرو در بخش حفاظت از جنگل های استان گفت سازمان جنگل های استان دارای ۱۹۰ نیروی سازمانی و ۴۱۴ نیروی شرکتی می باشد که به شدت با کمبود نیرو در حوزه حفاظت از جنگل ها مواجه هستیم و تقریبا می شود گفت که برای حراست از اراضی جنگلی استان گیلان حدودا ۴۰۰ نفر نیرو کمبود داریم که در امر مبارزه با قاچاق کمک چشمگیری می توانند انجام دهند.
سود قاچاق چوب در برابر جریمه های ناچیز که در صورت کشف محموله های قاچاق انتظارشان را می کشد ؛ بسیار کلان است و همین باعث شده هر روز صدای تیشه بر ریشه درختان جنگلی بلندتر شود.
از سوی دیگر وضعیت اقتصادی مردم بومی جنگل و جنگلنشینان ، دسترسی راحت افراد ساکن در حاشیه جنگل ها به درختان و راههای ارتباطی و قطع درختان در سایزهای ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متری و جاسازی کردن در خودروهای سواری باعث شده حمل چوب آلات قاچاق نیز آسان‌تر شود در این خصوص پرویز فدایی ؛ رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان سیاهکل در گفت وگویی به خبرنگار ساعت رویداد گفت آنچه که باعت قاچاق چوب شده در درجه اول قیمت به صرفه و گران چوب آلات در بازار است به طوری که قیمت هر تن چوب که به راحتی حمل می شود در بازار حدود ۵ میلیون تومان داد و ستد می شود و این انگیزه مضاعف برای افراد سود جو ایجاد می کند و در درجه بعدی دسترسی آسان به راه های ارتباطی و جاده ها نیز امر قاچاق چوب را تسهیل بخشیده است که متاسفانه اکثر سرقت ها در مسیر جاده ها و راه‌ها چون حمل آسان‌تر است رخ می دهد.
فدایی افزود البته تسهیل در قطع در ختان به مساحت جنگل هم بستگی دارد با توجه به اینکه شهرستان سیاهکل سومین شهرستان از لحاظ سطح جنگلی و مرتعی هست این موضوع ، قاچاق چوب را در جنگل های شهرستان آسان‌تر کرده است و سودجویان از هر روزنه ای برای دستبرد به جنگل استفاده می کنند.
فدایی همچنین با اشاره به اینکه در بازه زمانی یک سال گذشته طبق ماده های ۴۲ و ۴۸ حدود ۴۲ تن چوب آلات قاچاق از نوع صنوبر، افرا،توسکا،پلت و غیره کشف و ۲۰ فقره پرونده قضایی تشکیل شده است گفت حدود ۲۵۰ میلیون تومان از فروش مزایده ای چوب های قاچاق به خزانه دولت واریز شده است
رئیس منابع طبیعی شهرستان سیاهکل در مورد قاچاق چوب در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ در شهرستان سیاهکل نیز گفت تا اکنون ۱۱ تن چوب قاچاق به ارزش ۵۰ میلیون تومان کشف و ضبط و ۶ پرونده قضایی در این خصوص تا اکنون تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه در شهرستان سیاهکل قاچاق چوب کاهش یافته اما نوع قاچاق تغییر کرده است افزود طوری که اگر سنوات گذشته با ماشین آلات سنگین اقدام به حمل چوب قاچاق می شد الان به صورت تکه های کوچک و از طریق خودرو سواری حمل می شود که این امر مبارزه با قاچاق چوب را سخت کرده است.
فدایی در پایان ضمن اشاره به اینکه شهرستان سیاهکل بیش از ۸۵ هزار هکتار اراضی جنگلی و مرتعی را به خود اختصاص داده گفت فقط با ۱۵ قرقبان و ۴ نگهبان از این جنگل های هیرکانی محافظت میکنیم که اصلا پاسخگویی حوزه استحفاضی ما نیست.
استان گیلان دارای ۵۶۴ هزار و ۷۱۲ هکتار اراضی جنگلی و ۲۴۵ هزار هکتار اراضی مرتعی است که تماما از نوع هیرکانی می باشند و باید گفت افزود بر اینکه تعداد نیروهای حفاظتی جنگل بسیار کمتر از حد نیاز است و با توجه به افزایش چشمگیر قیمت چوب ؛ رویکرد برخی مردم به سوی امرقاچاق بیشتر است ضمن اینکه کارخانجات استقرار یافته در سال‌های اخیر در شهرک های صنعتی که عمدتا پس از اجرای طرح توقف و بدون مطالعه فعال شده اند، رغبت افراد را به قاچاق و فروش چوب به این واحدها افزایش داده است.
به نظر می‌رسد با توجه به مواردی که در این گزارش به آن اشاره شد و لزوم بازنگری در ماده های ۴۸ و ۴۲ حفاظت از جنگل ها و افزایش نیروهای حفاظتی جنگل و سختگیری مضاعف بر قاچاقچیان؛ باید فرهنگ سازی و لزوم حفظ این جنگل های بکر و تکرار ناپذیر در میان مردم نهادینه شود و نسل جدید با ارزش ها ی “بودن” این جنگل ها آشنا شوند .
جنگل های هیرکانی با بیش از ۳ هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی، ۳۰۰ گونه درختی و ۵۸ گونه جانوری در معرض خطر جدی هستند و اگر هم اکنون راه حلی اساسی برای حفظ و حراست از آنها چه در حوزه چوب و چه خود جنگل ها اندیشیده نشود شاید در زمان های نه چندان دور فقط در کتاب ها در موردشان خوانده شود.
