کیمیای شمال – شیوع سرطانهای دستگاه گوارش در استان‌های شمالی از دهه ۴۰ مورد توجه قرار گرفت و تحقیقاتی ملی و بین المللی متعدد در علل آن انجام شد از آن زمان تا امروز که بیش از ۵۰ سال می گذرد همچنان آمارها حاکی از شیوع این نوع از سرطان ها در این منطقه از کشور است.
به گزارش کیمیای شمال به نقل از ایرنا، سرطان دستگاه گوارش یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است؛ سرطان‌هایی که در آن سلول‌های مضر بدن بدون هیچ عامل کنترل کننده‌ای تکثیر و به تمام بافت ها نفوذ می‌کنند و فرد را از پا در می‌آورد در این میان سرطان معده از مهمترین انواع آن است، سرطان روده بزرگ و مری هم از دیگر سرطانهای دستگاه گوارش است که بر اساس آمارهای به اندازه ۲ سرطان دیگر (معده و روده بزرگ) قابل توجه نیست.
بر اساس آمارها؛ سرطان روده بزرگ و معده از شایع‌ترین سرطانهای دستگاه گوارش در گیلان به شمار می‌رود و سالانه بیش از یکهزار و ۳۰۰ مورد مبتلا به سرطانهای دستگاه گوارش در استان شناسایی می‌شود که از این میزان ۶۵۰ مورد مربوط به سرطان روده بزرگ، ۵۹۰ مورد معده و نزدیک ۱۰۰ مورد سرطان مری است.
سرطان نوعی بیماری است که در آن، برخی از سلول‌های بدن بدون توقف شروع به تقسیم شدن می‌کنند و به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابند، سرطان می‌تواند از هر جای بدن انسان که از تریلیون‌ها سلول ساخته شده، آغاز شود.
عواملی مختلفی در بروز انواع سرطان نقش دارد و در هر منطقه ای به علل مختلف برخی شایع تراست، اما رئیس انجمن اندوسکوپی‌های گوارشی ایران پیش از این در گفت و گو با ایرنا سرطان معده را صدرنشین مرگ‌های سرطانی در ایران برشمرده و گفته بود: سالانه ۱۵ هزار مورد ابتلا به سرطان معده در کشور اضافه می‌شود.
دکتر کامران باقری لنکرانی با بیان اینکه تغذیه سالم، خودداری از مصرف سیگار و ورزش در پیشگیری از ابتلا به سرطان معده موثر است، عنوان کرد: افراد بالای ۴۰ سال به خصوص کسانی که در خانواده خود سابقه سرطان یا بیماری‌های التهابی روده دارند، سالانه برای تشخیص زودهنگام سرطان معده آندوسکوپی انجام دهند، این بیماری‌ها نیاز به مراقبت جدی دارد، درمان آنها به خوبی در دسترس است و یک تا ۲ درصد ممکن است مبتلایان دچار بدخیمی شوند.
رئیس انجمن اندوسکوپی‌های گوارشی ایران بیان داشت: در نیمه شمالی کشور به دلیل ژنتیک، تغذیه، وجود عوامل باکتری زا شیوع سرطان بیشتر است و در برخی مناطق به علت وجود نیترات در آب سرطان معده شایعتر بوده و انجام اندوسکوپی در تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری‌ها نقش مهمی دارد.
سرطان معده صدرنشین سرطانهای دستگاه گوارش در گیلان
فوق تخصص گوارش و کبد و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان در این رابطه گفت: سرطانهای دستگاه گوارش به دلیل تماس بالای سیستم گوارشی با عوامل محیطی اصولا به نسبت در همه دنیا از سرطانهای شایع است اما در گیلان و سایر استان‌های شمالی به دلایل مختلف به نسبت شیوع بیشتری دارد.
دکتر فریبرز منصور قناعی، سرطانهای مری، معده و روده بزرگ را از سرطانهای دستگاه گوارش نام برد و افزود: سرطان معده بیشترین آمار را در بین انواع سرطان دستگاه گوارش دارد. رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد گیلان بیان کرد: به طور متوسط در استان هر سال از بین ۱۰۰ هزار نفر ۱۵ تا ۲۰ نفر به سرطان معده مبتلا می‌شوند البته این آمارها در سال‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد اما میانگین تغییر بین عدد (۱۵ تا ۲۰) است.
وی در تشریح سرطان مری اظهار کرد: نوعی از این سرطان که به آن سرطان سنگ فرشی مری گفته می‌شود در گیلان نسبت به ۵۰ سال گذشته کاهش یافته اما نوع دیگری از این سرطان فزونی یافته که به آن آدنوکارسینوم می‌گویند که بیشتر قسمت انتهایی مری را درگیر می‌کند و در این سالها در سطح استان رو به افزایش است.
دکتر منصور قناعی با بیان اینکه چاقی و برگشت اسید از معده به مری شانس ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهد، اضافه کرد: متاسفانه در استانی زندگی می کنیم که حدود ۷۰ درصد مردم آن چاق بوده و بیش از ۴۰ درصد نیز کبد چرب دارند، همه این موارد به شیوه زندگی افراد بر می‌گردد که باید ضمن فعالیت بدنی از غذاهای خوشمزه شمالی کمتر استفاده کنند.
رئیس مرکز تحقیقات بیماری های گوارش و کبد گیلان پیش از این گفته بود: تغذیه مناسب، کم و به موقع خوردن راهکار پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب هم است.
دکتر منصور قناعی با تاکید بر اینکه میکروب هلیکوباکتری پیلوری بیشترین نقش را در بروز سرطان معده دارد، اظهار کرد: این میکروب با زندگی در معده، با اسید معده سازگار می شود که باید به این مهم توجه جدی شود.
آمار نگران کننده سرطان روده بزرگ در گیلان
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد گیلان با بیان اینکه در مورد سرطان روده بزرگ متاسفانه آمار بسیار نگران کننده‌ای در استان داریم، اظهار کرد: اگر چه آمار ما در این زمینه در گیلان حدود هشت تا ۱۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است اما این آمار در ۱۵ سال گذشته حدود ۲ تا ۳ فرد در ۱۰۰ هزار نفر بوده و آمار کنونی زیاد است.
وی شیب بروز سرطان روده بزرگ در گیلان را تند خواند و ادامه داد: عدم تحرک، چاقی، مصرف غذاهای گوشتی و عوامل محیطی دیگر اعم از استفاده از سموم مجاز و غیرمجاز برای تولید سبزیجات و میوه ها از جمله علل این شیب تند است.
دکتر منصور قناعی با بیان اینکه سرطانهای گوارشی معمولا در افراد بالای ۵۰ سال مشاهده می‌شد، اضافه کرد: اما اکنون نوعی از سرطان معده با عنوان (نوع منتشر) در سنین جوان‌تر نیز مشاهده می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: این نوع سرطان در سنین زیر ۵۰ و حتی زیر ۴۰ سال مشاهده می‌شود که استعداد فامیلی یعنی عوامل ژنتیکی در بروز آن نقش دارد.
رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد گیلان با بیان اینکه سرطان معده و روده در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود، اضافه کرد: البته سرطان روده در سنین بالاتر در هر ۲ جنس برابر است.
مراجعه دیرهنگام؛ درمان سرطانهای گوارشی را سخت می‌کند
دکتر منصور قناعی در ادامه با بیان اینکه مراجعه دیرهنگام؛ درمان سرطانهای گوارشی را سخت می‌کند، اظهار کرد: درمان این سرطان ها در مراحل اولیه راحت تر است، در هر حال بیمار در هر مرحله که اقدام کند، درمان خاص مربوط به آن انجام می شود.
وی، گیرکردن لقمه غذا، سخت بلعی، لاغری، بازگشت غذا به مری، خستگی، سرفه مزمن و گرفتگی صدا را از علائم سرطان مری عنوان کرد و افزود: حالت تهوع و استفراغ، وجود خون در مدفوع، کاهش وزن بی‌دلیل و غیرعمد، درد معده و مشکل در بلع غذا از جمله علائم سرطان معده و تغییر مداوم در اجابت مزاج، وجود اسهال، یبوست و یا تغییر در قوام مدفوع و وجودخون درمدفوع از علائم سرطان روده است.
فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد گیلان از افراد بالای ۵۰ سال در استان خواست تا به غربالگری بیماری‌ها توجه داشته باشند ضمن اینکه انجام کولونوسکوپی نقش مهمی در پیشگیری از بدخیمی‌های روده بزرگ دارد.
وی با بیان اینکه سیگار یکی از عوامل مهم خطر و ریسک برای سرطان مری، معده، لوزالمعده و روده بزرگ است، افزود: از استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی باید اجتناب شود، حتی مقدار کم آن با اثرگذاری بر روی سلول‌ها، آنها را به سوی بدخیمی سوق می‌دهد.
رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد گیلان به مردم استان توصیه کرد تا فعالیت بدنی و تحرک مناسب داشته باشند، ورزش کنند و جلوی چاقی و اضافه وزن خود را بگیرند.
عوامل چهارگانه، بروز سرطان
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی گیلان با بیان اینکه برای بروز یک سرطان عوامل و شرایط چهار گانه‌ای باید وجود داشته باشد، گفت: وجود عامل سرطان‌زا، مدت و زمان لازم برای مواجهه عامل سرطان‌زا با انسان و ژنتیک چهار عامل برای بروز این بیماری است.
دکتر سید محمود رضوانی اظهار کرد: به طور کلی علت سرطان‌ها شناخته شده نیست اما عواملی مانند سیگار، چاقی، رژیم غذایی، نورآفتاب، الکل، عفونت‌ها و ژنتیک احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه یک سری از عوامل سرطان مانند ژنتیک غیرقابل تغییر است، اضافه کرد: با بالارفتن سن، شانس بروز سرطان نیز افزایش می‌یابد و این جزو عوامل غیرقابل تغییر است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان بیان کرد: برخی عوامل بروز سرطان قابل تغییر است بنابراین برای مداخله باید بر این عوامل تاکید داشته باشیم.
وی توتون و تنباکو را از جمله این عوامل عنوان کرد و افزود: ۹۰ درصد سرطان ریه ناشی از مصرف این مواد دخانی است، ضمن اینکه سرطان حنجره، حلق، مری، مثانه، پانکراس، کلیه و دهانه رحم هم تحت تاثیر مصرف توتون و تنباکو قرار می‌گیرد.
رضوانی با بیان اینکه رژیم غذایی عامل دیگر قابل تغییر است و ۳۰ درصد سرطان‌ها به این عامل مرتبط است، اظهار کرد: غذای پرچرب شانس ابتلا به سرطان روده و غذای دودی و نمک سود شده، ترشیجات و کنسروی احتمال بروز سرطان معده را افزایش می‌هند.
وی، الکل را از عوامل قابل تغییر در بروز سرطان و مصرف آن را موجب افزایش سرطان مری، کبد و حلق عنوان کرد و افزود: عفونت‌ها از دیگر عوامل بروز سرطان هستند به عنوان مثال هپاتیت B موجب افزایش سرطان کبد می‌شود.
ثبت سالانه ۱۳ تا ۱۴ هزار مورد سرطان در گیلان
دکتر رضوانی با اشاره به برنامه ثبت سرطان در استان گیلان اظهار کرد: در این برنامه، بیماران سرطانی در مبادی مختلف از جمله آزمایشگاه، پاتولوژی و رادیولوژی شناسایی و آمارها ثبت می‌شود.
وی با بیان اینکه آمارهای سرطان در گیلان از سالیان گذشته ثبت می‌شد و اکنون دقیق‌تر شده‌است، اضافه کرد: به طور میانگین ۱۳ تا ۱۴ هزار مورد سرطان در این استان ثبت می‌شود که طی سال‌های اخیر موارد رو به افزایش است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان؛ ثبت دقیق‌تر و جمع‌آوری بهتر اطلاعات را از دلایل افزایش سرطان در استان عنوان کرد و ادامه داد: با گذشت زمان برقراری ارتباطات بهتر و داده‌ها کامل‌تر شده‌است اما نباید همه افزایش موارد را به این حساب بگذاریم.
روده بزرگ؛ شایع‌ترین سرطان دستگاه گوارش در گیلان
وی شایع‌ترین سرطان در گیلان را به ترتیب پستان، پروستات، روده بزرگ، معده و پوست عنوان و اظهار کرد: روده بزرگ، شایع‌ترین سرطان دستگاه گوارشی است و به طور میانگین تقریبا هر روز ۲ مورد جدید سرطان روده بزرگ در استان شناسایی می‌شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی گیلان با بیان اینکه سالانه بیش از یکهزار و ۳۰۰ سرطان دستگاه گوارش در این استان شناسایی می‌شود، خاطر نشان کرد: از این میزان، ۶۵۰ مورد مربوط به سرطان روده بزرگ، حدود ۵۹۰ مورد سرطان معده و نزدیک ۱۰۰ مورد سرطان مری است.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به موضوع مهم غربالگری (شناسایی سرطان یا هر بیماری دیگر قبل از بروز علائم) اظهار کرد: انجام کولونوسکوپی برای گروه سنی بالای ۵۰ سال برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ توصیه می‌شود.
دکتر رضوانی با بیان اینکه سرطان روده بزرگ با غربالگری و تشخیص زودهنگام کاملا قابل درمان است، افزود: با انجام کولونوسکوپی در صورت مشاهده یک پولیپ کوچک می‌توان با جراحی نسبت به برداشت آن اقدام کرد در غیراینصورت آن پولیپ به احتمال زیاد می‌تواند در طول چهار یا پنج سال تبدیل به سرطان شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان اظهار کرد: کاهش وزن، خونریزی، ایجاد کم خونی و لاغری مفرط از جمله علائم خاص سرطانهای گوارشی است.
چرا سرطان رو به افزایش است؟
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با بیان اینکه به طور کلی بیماری سرطان رو به افزایش است، اظهار کرد: تغذیه نامناسب، زندگی شهرنشینی و عدم تحرک، فعالیت بدنی و چاقی عامل بروز انواع بیماری‌ها از جمله سرطان است.
وی بیان کرد: بر اساس آموزش‌های تغذیه‌ای باید روزانه پنج وعده میوه و سبزیجات استفاده شود این درحالی است که بر اساس آخرین بررسی های انجام شده در کشور ۸۳ درصد جمعیت، میوه و سبزیجات را در پنح وعده مصرف نمی کنند و استان گیلان نیز وضعیت بهتری ندارد.
دکتر رضوانی با بیان اینکه بر اساس آمار، ۵۷ درصد جمعیت کشور فعالیت بدنی مناسب ندارند و ۵۹ درصد نیز افزایش وزن دارند، اضافه کرد: همچنین ۲۵ تا ۵۰ درصد کلسترول بالا دارند ضمن اینکه درصدی هم مصرف سیگار و موادمخدر دارند که همه این موارد شانس بروز سرطان را افزایش می دهد.
وی خاطر نشان کرد: در کنار تمام موارد یاد شده عامل مهم افزایش امید به زندگی را نباید نادیده گرفت با افزایش امید به زندگی در کشور و به تبع آن در گیلان شانس بروز سرطان هم بالا می‌رود.
به هر حال سرطان ها با شیب تند در حال حرکت است و برای رهایی از آن علاوه بر توجه به موضوع مهم غربالگری؛ اصلاح سبک زندگی و تغذیه مناسب نقش مهمی برای پیشگیری از بروز این بیماری کشنده با دردهای طاقت فرسا دارد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان پیش از این در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه سرطان پستان مهمترین و شایع‌ترین سرطان‌ها در استان است، اظهار کرده بود: برآورد ما حاکی از آن است که به طور متوسط هر ۲۴ ساعت سه مورد بیمار جدید مبتلا به سرطان پستان در استان شناسایی می‌شود.
استاندار گیلان نیز چند روز گذشته در مجمع سلامت استان با اشاره به آمار بالای بیماری‌های غیرواگیر در استان بر ضرورت تشکیل قرارگاه جهادی مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر تاکید کرد.
